Sayıştay Raporu Eşliğinde Şehir Hastaneleri
Şehir hastanelerine yönelik önceki analizlerim:
1. Rönesans Holding ve YDA İnşaat Üzerinden Şehir Hastaneleri ile Alakalı Düşüncelerim - Yazı 1
2. Rönesans Holding ve YDA İnşaat Üzerinden Şehir Hastaneleri ile Alakalı Düşüncelerim - Yazı 2
3. Halka Açık Finansal Veriler Üzerinden Şehir Hastaneleri
1. Rönesans Holding ve YDA İnşaat Üzerinden Şehir Hastaneleri ile Alakalı Düşüncelerim - Yazı 1
2. Rönesans Holding ve YDA İnşaat Üzerinden Şehir Hastaneleri ile Alakalı Düşüncelerim - Yazı 2
3. Halka Açık Finansal Veriler Üzerinden Şehir Hastaneleri
Bugünkü analizim öncesi lütfen yukarıda sunulan birinci analizimi okuyunuz.
Bütçemizden her geçen yıl, yatak kapasitesi fazla olanların açılması ve enflasyon-TL değer kaybı sebepleriyle daha fazla pay alacak olan Şehir Hastaneleri hususunda şeffaflıktan bir hayli uzağız.
Ancak belli bir çaba ile YDA İnşaat ve Rönesans Holding'in kamuoyuna açık olan finansal tablolarından seçili Şehir Hastaneleri'ne yönelik verilere ulaşabiliyoruz. Veriler, özellikle Rönesans Holding tarafında, özkaynak yöntemi ile finansal tablolara asgari veri ile sunulmasından ötürü hata payı içerir niteliktedir.
Yine de Şehir Hastaneleri yakından takip edilmesi gerekli önemli yatırımlardır. Ben bu yatırımların mantıklı veya mantıklı olmadığı kararını okuyanın kendisine bırakıyorum; ancak Sayıştay Sağlık Bakanlığı raporunda Şehir Hastaneleri'ne yönelik karşımıza kronik sorunlar ve sıkıntı yaratan bilgiler çıkmaktadır.
17 Ocak 2019 tarihli Şehir Hastaneleri'ne yönelik ilk analizimden
Sorunlar yukarıda işaretli noktalar üzerinden çıkmaktadır.
Sayıştay raporuna göre '%a' formül verisi üzerinden aşağıda sunulan hataların yapıldığı belirtilmektedir.
Kullanım bedeli dışında, hizmet bedeli ödemeleri tarafında da ödemelerin hak edilip edilmediğine yönelik sıkıntılar dile getirilmiştir.
14. maddede geçen, yapılması gerekli yatırımlar yapılmadıysa, bu yatırımların yapılmamasının '%Kesintisi'nin yapılıp yapılmadığı da önemlidir.
Yukarıda bahsedilen seçili sıkıntılar, Sayıştay raporu sonrası gidirilmiş olabilir tabii ki; ancak ödemelerin hesaplama işlemleri, objektif verilerden uzaklaşmaya müsait ve hata payı çok yüksektir.
Kullanım bedelinin hesaplanmasına yönelik asıl, bana göre, sakıncalı durum ise 'DK' olarak sunulan düzeltme katsayısı hesaplama şeklidir.
Yukarıda sunulu iki farklı düzeltme katsayısı hesaplama formülü arasında çok önemli farklar mevcuttur. İlk olarak düzeltme katsayısının yalnızca yabancı para ile borçlanma oranı kadar dikkate alınma durumunun kaldırılmasıdır. İkinci olarak ise kullanım bedeli ödemelerinin, eklenen ilave formül ile, bir önceki dönem yapılan ödemenin döviz cinsinden karşılığının altına düşemeyeceğidir.
Sayıştay raporu 'YP' olarak geçen yabancı para borçlanma oranını temsil eden kesimin hesaplamadan kaldırılmasına ve yeni oluşturulan hesaplama yönteminin 2018 yılında faaliyette olan Şehir Hastaneleri'ne uygulanmasına pek de olumlu yaklaşmamıştır.
Sayıştay, önümüzdeki dönemlerde ödenecek olan hizmet bedellerinin belirlenmesinde asgari ücret artış oranının gereğinden fazla kullanılmasını da yanlış bulmaktadır. Özellikle işçilik maliyetinin genel maliyet kalemleri içerisinde çok az payı olan yatırımlar hususunda.
YDA İnşaat ve Rönesans Holding altında bulunan seçili Şehir Hastaneleri'nin olası kira bedellerini sunmadan önce, son olarak Sayıştay raporunun sunduğu iki kritik noktayı daha sizlere sunmak istiyorum.
Not: Daha birçok önemli nokta detaylı bir şekilde raporda sunulmuştur.
1.
2.
Bu şartlar altında, riski daha da arttırmayı teşvik eden, yatırımların gelmesi ne kadar sağlıklı?
Bu bilgiler ışığında, YDA İnşaat ve Rönesans Holding finansal tablolarından Şehir Hastaneleri'ne yönelik verileri çekmeye başlayabiliriz.
Veriler özetle aşağıda sunulan tabloda mevcuttur.
YDA İnşaat:
YDA İnşaat, Akfen ve Rönesans Holding'e göre finansal tablolarında şehir hastanelerine yönelik verileri görece en şeffaf sunan firmadır.
Firma, yazının başında sizlere sunduğum kullanım ve hizmet bedelleri formül girdilerine yönelik işletme süresi sonuna kadar tahminlerde bulunmaktadır. Bu tahminlerin sonucunda oluşan yıllık kira bedellerini, yine belirlenen iskonto oranı ile bugüne çekerek yukarıda sunulan alacak miktarlarını belirlemektedir. Elde edilecek gelirleri bugüne çekme işleminden ötürü yukarıda sunulan miktarlar, projenin sonuna kadar elde edilecek veya kamu tarafından ödenecek kira bedelini temsil etmemektedir.
Ancak kısa vadede (K.V.), yani bir yıl içerisinde, alınacak miktarı firmanın bizlere sunması önemli bir veridir. Sunulan verilerden biz YDA İnşaat firmasının 2019 yılı başında Kayseri Şehir Hastanesi için yıllık yaklaşık asgari 336 Milyon TL, Manisa Şehir Hastanesi için ise 132 Milyon TL kira bedeli geliri elde edeceğini hesaplayabiliyoruz. Yaklaşık ve asgari dememin sebebi ise sırasıyla firmanın yapmış olduğu enflasyon ve döviz kur tahmini ile gerçekten oluşan veriler arasında fark olacak olması ve bir yıl ve daha kısa süre olsa da kazanılacak kira bedellerinin bugüne çekilmesi nedeni ile alınacak miktarın düşük gösterilmesindendir. Zaman geçtikçe uzun vadeli (U.V.) kısımda sunulan ileri tarihli alacaklar peyderpey kısa vadeli olacağı için kiraların artış potansiyelini takip edebiliriz.
Not: İşaretli verilerden ise açılmış olan Kayseri ve Manisa Şehir Hastaneleri için ne kadar yatırım yapıldığını, TL cinsinden, görebiliriz. İşin sıkıntı yaratan kısmı, yatırımların döviz borçlanılarak yapılmasından kaynaklanmaktadır.
Bir diğer takip edilmesi gerekli önemli veri ise firmanın yaptığı yeni enflasyon, döviz kurları tahminleri ve belirlediği yeni iskonto oranı ile alacakların bugüne çekilmiş değerinin değişim miktarıdır. Örneğin yeni değişkenler ile YDA İnşaat'ın Şehir Hastaneleri projelerinden olan alacaklarının değeri 2019 yılının ilk iki çeyreğinde yaklaşık 1,9 Milyar TL artmıştır.
Rönesans Holding:
Rönesans Holding, şehir hastanelerine yönelik yatırımlarını, %50 üzeri sahipliği olsun olmasın, özkaynak yönetimiyle değerlenen yatırımlar altında sunmasından ötürü asgari veri ulaşımı mevcuttur. Bu sebeple sunulan kira bedeli gelir verilerine daha şüphe ile yaklaşmakta fayda var.
Aşağıda, seçili firma Şehir Hastaneleri'ne yönelik hasılat ve diğer bilgiler sunulmaktadır.
Sunulan hasılat bilgilerine iki şekilde yaklaşılması gerekilmektedir. Raporlama döneminde henüz açılmamış olan, Bursa ve İstanbul İkitelli, Şehir Hastaneleri için kaydedilen hasılat inşaat işlemleri için olup; herhangi bir kira bedeli geliri içermez. 2018 yılının tümünde çalışan Adana ve Yozgat ve 2019 ilk iki çeyreğinin tümünü açık geçiren Elazığ Şehir Hastaneleri hasılat kayıtlarını ise yaklaşık kira bedel gelirleri olarak alabiliriz; ancak tümünün kira bedeli geliri olduğunu kesin olarak söyleyemeyiz. Sebebi, açılışların yapılmasına rağmen inşaatın devam ettiği bölümler varsa, elde edilen hasılatın içerisine inşaat gelirlerinin de dahil olabilme ihtimalidir; ancak yine de sunulan hasılat verilerinden yaklaşık kira bedeli miktarlarını, açıldığı dönemlerin tümünü geçiren hastaneler için söylebiliriz. Örneğin Adana Şehir Hastanesi tahmini kira ödemesi geçen senenin ilk iki çeyreğinde 96,6 Milyon TL iken, 2019 yılının ilk iki çeyreğinde 144,2 Milyon TL olmuştur. TL'nin seçili dönemler arası değer kaybını göz önünde bulundurduğumuzda olabilecek bir kira artışıdır.
Akfen Holding:
Akfen Holding, sunulan üç firma arasında finansal tablolarında Şehir Hastaneleri'ne yönelik en az bilgi, hiç demek daha doğru, sunan firmadır. Sebebi Şehir Hastaneleri'ne yatırım yapan Akfen İnşaat firmasında Akfen Holding'in %50'nin altında sahipliği bulunmasındandır.
Sonuç olarak 'Şehir Hastaneleri' önümüzdeki yıllar, hizmet anlamında değil, kamu bütçesine getireceği büyük yük ile sıkıntı yaratabilecek bir alandır. Sayıştay 2018 yılı Sağlık Bakanlığı'nda sunulan gözlem ve yorumlar işin finansman ve sözleşme ayağında planlarımızı çok da iyi yapmadığımızı kanıtlar niteliktedir. Finansal tabloları üzerinden verilerine ulaşabildiğimiz Şehir Hastaneleri için ise yapılan yatırımlara göre 25 yıl boyunca çok ciddi miktarda kullanım ve hizmet bedeli ödeyeceğimiz gerçeği karşımıza çıkmaktadır. 'Bunu niye kamunun kendisi yapmadı?' diye sormadan edemiyorum. Umarım görmediğim veya göremediğim mantıklı bir cevabı vardır.
Not: Lütfen sorunun cevabı olarak özel sektör daha ucuza kredi buldu veya bulabilir demeyin. Garantörlüğü olandan veya olması beklenenden nasıl daha ucuza borçlanabilir bir firma?
Bütçemizden her geçen yıl, yatak kapasitesi fazla olanların açılması ve enflasyon-TL değer kaybı sebepleriyle daha fazla pay alacak olan Şehir Hastaneleri hususunda şeffaflıktan bir hayli uzağız.
Ancak belli bir çaba ile YDA İnşaat ve Rönesans Holding'in kamuoyuna açık olan finansal tablolarından seçili Şehir Hastaneleri'ne yönelik verilere ulaşabiliyoruz. Veriler, özellikle Rönesans Holding tarafında, özkaynak yöntemi ile finansal tablolara asgari veri ile sunulmasından ötürü hata payı içerir niteliktedir.
Yine de Şehir Hastaneleri yakından takip edilmesi gerekli önemli yatırımlardır. Ben bu yatırımların mantıklı veya mantıklı olmadığı kararını okuyanın kendisine bırakıyorum; ancak Sayıştay Sağlık Bakanlığı raporunda Şehir Hastaneleri'ne yönelik karşımıza kronik sorunlar ve sıkıntı yaratan bilgiler çıkmaktadır.
17 Ocak 2019 tarihli Şehir Hastaneleri'ne yönelik ilk analizimden
- Yüklenici firmaların kamudan alacağı kullanım (asgari 25 yıl) ve hizmet bedellerinin miktarı (5 yıl için), yatırım dönemi öncesi belirlenmektedir. Şehir hastaneleri ile alakalı en önemli veri, firmaların sözleşmelerinde sunacakları hizmetlere göre belirledikleri ilk kullanım ve hizmet bedelleridir.
- Yatırım dönemi öncesi belirlenen yıllık kullanım ve hizmet bedelleri sonraki dönemlerde hizmet bedeli için enflasyon ve asgari ücrete (TÜFE - Yİ ÜFE), kullanım bedeli için ise enflasyon ve döviz kurlarının seyrine göre baz oluşturacaktır.
- Yatırım başlamadan önce belirlenen kullanım bedelinin izleyen yıllarda nasıl arttırılacağı ile alakalı bir karmaşa söz konusudur.
- Yüklenici firmalar kullanım bedeli için izleyen dönemlerde oluşan (TÜFE+Yİ-ÜFE)/2 miktarının %100'ünü ödenecek miktara üç ayda bir yansıtmaktadır. Ek olarak, ortalama enflasyon artışı aynı dönemde TL'nin değer kaybı ile de karşılaştırılır. TL'nin değer kaybı enflasyon ortalamasından fazla ise güncel kullanım bedeli hesaplaması karışmaktadır.
Sayıştay raporuna göre '%a' formül verisi üzerinden aşağıda sunulan hataların yapıldığı belirtilmektedir.
14. maddede geçen, yapılması gerekli yatırımlar yapılmadıysa, bu yatırımların yapılmamasının '%Kesintisi'nin yapılıp yapılmadığı da önemlidir.
Yukarıda bahsedilen seçili sıkıntılar, Sayıştay raporu sonrası gidirilmiş olabilir tabii ki; ancak ödemelerin hesaplama işlemleri, objektif verilerden uzaklaşmaya müsait ve hata payı çok yüksektir.
Kullanım bedelinin hesaplanmasına yönelik asıl, bana göre, sakıncalı durum ise 'DK' olarak sunulan düzeltme katsayısı hesaplama şeklidir.
Sayıştay raporu 'YP' olarak geçen yabancı para borçlanma oranını temsil eden kesimin hesaplamadan kaldırılmasına ve yeni oluşturulan hesaplama yönteminin 2018 yılında faaliyette olan Şehir Hastaneleri'ne uygulanmasına pek de olumlu yaklaşmamıştır.
Sayıştay, önümüzdeki dönemlerde ödenecek olan hizmet bedellerinin belirlenmesinde asgari ücret artış oranının gereğinden fazla kullanılmasını da yanlış bulmaktadır. Özellikle işçilik maliyetinin genel maliyet kalemleri içerisinde çok az payı olan yatırımlar hususunda.
YDA İnşaat ve Rönesans Holding altında bulunan seçili Şehir Hastaneleri'nin olası kira bedellerini sunmadan önce, son olarak Sayıştay raporunun sunduğu iki kritik noktayı daha sizlere sunmak istiyorum.
Not: Daha birçok önemli nokta detaylı bir şekilde raporda sunulmuştur.
1.
2.
Bu şartlar altında, riski daha da arttırmayı teşvik eden, yatırımların gelmesi ne kadar sağlıklı?
Bu bilgiler ışığında, YDA İnşaat ve Rönesans Holding finansal tablolarından Şehir Hastaneleri'ne yönelik verileri çekmeye başlayabiliriz.
Veriler özetle aşağıda sunulan tabloda mevcuttur.
YDA İnşaat:
YDA İnşaat, Akfen ve Rönesans Holding'e göre finansal tablolarında şehir hastanelerine yönelik verileri görece en şeffaf sunan firmadır.
Firma, yazının başında sizlere sunduğum kullanım ve hizmet bedelleri formül girdilerine yönelik işletme süresi sonuna kadar tahminlerde bulunmaktadır. Bu tahminlerin sonucunda oluşan yıllık kira bedellerini, yine belirlenen iskonto oranı ile bugüne çekerek yukarıda sunulan alacak miktarlarını belirlemektedir. Elde edilecek gelirleri bugüne çekme işleminden ötürü yukarıda sunulan miktarlar, projenin sonuna kadar elde edilecek veya kamu tarafından ödenecek kira bedelini temsil etmemektedir.
Ancak kısa vadede (K.V.), yani bir yıl içerisinde, alınacak miktarı firmanın bizlere sunması önemli bir veridir. Sunulan verilerden biz YDA İnşaat firmasının 2019 yılı başında Kayseri Şehir Hastanesi için yıllık yaklaşık asgari 336 Milyon TL, Manisa Şehir Hastanesi için ise 132 Milyon TL kira bedeli geliri elde edeceğini hesaplayabiliyoruz. Yaklaşık ve asgari dememin sebebi ise sırasıyla firmanın yapmış olduğu enflasyon ve döviz kur tahmini ile gerçekten oluşan veriler arasında fark olacak olması ve bir yıl ve daha kısa süre olsa da kazanılacak kira bedellerinin bugüne çekilmesi nedeni ile alınacak miktarın düşük gösterilmesindendir. Zaman geçtikçe uzun vadeli (U.V.) kısımda sunulan ileri tarihli alacaklar peyderpey kısa vadeli olacağı için kiraların artış potansiyelini takip edebiliriz.
Not: İşaretli verilerden ise açılmış olan Kayseri ve Manisa Şehir Hastaneleri için ne kadar yatırım yapıldığını, TL cinsinden, görebiliriz. İşin sıkıntı yaratan kısmı, yatırımların döviz borçlanılarak yapılmasından kaynaklanmaktadır.
Bir diğer takip edilmesi gerekli önemli veri ise firmanın yaptığı yeni enflasyon, döviz kurları tahminleri ve belirlediği yeni iskonto oranı ile alacakların bugüne çekilmiş değerinin değişim miktarıdır. Örneğin yeni değişkenler ile YDA İnşaat'ın Şehir Hastaneleri projelerinden olan alacaklarının değeri 2019 yılının ilk iki çeyreğinde yaklaşık 1,9 Milyar TL artmıştır.
Rönesans Holding, şehir hastanelerine yönelik yatırımlarını, %50 üzeri sahipliği olsun olmasın, özkaynak yönetimiyle değerlenen yatırımlar altında sunmasından ötürü asgari veri ulaşımı mevcuttur. Bu sebeple sunulan kira bedeli gelir verilerine daha şüphe ile yaklaşmakta fayda var.
Aşağıda, seçili firma Şehir Hastaneleri'ne yönelik hasılat ve diğer bilgiler sunulmaktadır.
Sunulan hasılat bilgilerine iki şekilde yaklaşılması gerekilmektedir. Raporlama döneminde henüz açılmamış olan, Bursa ve İstanbul İkitelli, Şehir Hastaneleri için kaydedilen hasılat inşaat işlemleri için olup; herhangi bir kira bedeli geliri içermez. 2018 yılının tümünde çalışan Adana ve Yozgat ve 2019 ilk iki çeyreğinin tümünü açık geçiren Elazığ Şehir Hastaneleri hasılat kayıtlarını ise yaklaşık kira bedel gelirleri olarak alabiliriz; ancak tümünün kira bedeli geliri olduğunu kesin olarak söyleyemeyiz. Sebebi, açılışların yapılmasına rağmen inşaatın devam ettiği bölümler varsa, elde edilen hasılatın içerisine inşaat gelirlerinin de dahil olabilme ihtimalidir; ancak yine de sunulan hasılat verilerinden yaklaşık kira bedeli miktarlarını, açıldığı dönemlerin tümünü geçiren hastaneler için söylebiliriz. Örneğin Adana Şehir Hastanesi tahmini kira ödemesi geçen senenin ilk iki çeyreğinde 96,6 Milyon TL iken, 2019 yılının ilk iki çeyreğinde 144,2 Milyon TL olmuştur. TL'nin seçili dönemler arası değer kaybını göz önünde bulundurduğumuzda olabilecek bir kira artışıdır.
Akfen Holding:
Akfen Holding, sunulan üç firma arasında finansal tablolarında Şehir Hastaneleri'ne yönelik en az bilgi, hiç demek daha doğru, sunan firmadır. Sebebi Şehir Hastaneleri'ne yatırım yapan Akfen İnşaat firmasında Akfen Holding'in %50'nin altında sahipliği bulunmasındandır.
Sonuç olarak 'Şehir Hastaneleri' önümüzdeki yıllar, hizmet anlamında değil, kamu bütçesine getireceği büyük yük ile sıkıntı yaratabilecek bir alandır. Sayıştay 2018 yılı Sağlık Bakanlığı'nda sunulan gözlem ve yorumlar işin finansman ve sözleşme ayağında planlarımızı çok da iyi yapmadığımızı kanıtlar niteliktedir. Finansal tabloları üzerinden verilerine ulaşabildiğimiz Şehir Hastaneleri için ise yapılan yatırımlara göre 25 yıl boyunca çok ciddi miktarda kullanım ve hizmet bedeli ödeyeceğimiz gerçeği karşımıza çıkmaktadır. 'Bunu niye kamunun kendisi yapmadı?' diye sormadan edemiyorum. Umarım görmediğim veya göremediğim mantıklı bir cevabı vardır.
Not: Lütfen sorunun cevabı olarak özel sektör daha ucuza kredi buldu veya bulabilir demeyin. Garantörlüğü olandan veya olması beklenenden nasıl daha ucuza borçlanabilir bir firma?
Yorumlar
Yorum Gönder