Şans mı Yetenek mi?

Annie Duke, 'Thinking in Bets: Making Smarter Decisions When You Don't Have All the Facts' adlı kitabında çok önemli bir gözlemde bulunmaktadır.

İnsanlar yaptıkları işlemlerde alınan sonucun

• Başarılı olması durumunda yeteneklerinden
• Başarısız olması durumunda ise sanş veya hileden

ötürü meydana geldiğini yüksek oranda belirtirken; sinir oldukları, kıskandıkları veya rekabet ettikleri kişilerin yaptıkları işlemlerde alınan sonucun

• Başarılı olması durumunda şanstan veya hileden
• Başarısız olması durumunda ise beceriksizliklerinden

ötürü meydana geldiğini yüksek oranda belirtmektedir. 

Aynı sonuca kendimiz ve başkası (kendi grubumuz dışı kişiler) olarak iki farklı açıdan bakmanın en güzel örneği ise hisse senedi yatırımı üzerinden gerçekleşmektedir. 

Şans ve yeteneğin ortaya çıkan sonuca olası etkilerini en güzel kendi örnek yatırımım üzerinden sizlere sunarak anlatabilirim. Yatırım örneğimin giriş seviyeleri sunulacak olsa da, hangi seviyeden satış yaptığım bilgisi sunulmayacaktır. Kazanılan miktar anlamında başarılı bir yatırım tüm işlemler sonucu ortaya çıkmış görünmektedir; ancak yalnızca ortaya çıkan sonuca göre doğru yolda olup olmadığımızı ölçmenin sakıncalı olduğunu belirtmeliyim. Şans faktörünün her zaman aklımızda bulunması, alacağımız risk miktarını törpüleyecektir.

Karşımızda Global Menkul Değerler A.Ş.

Yukarıda beyaz çember içerisine alınan dönemde GLBMD hissesinde bir miktar pozisyon biriktirmekteydim. Belirtilen dönemde hisse senedi tek fiyat işlem yöntemi ile alım-satımı yapılan konumdaydı. 

Tek fiyat işlem yönteminden mutlu olarak her gün sabırla hisse biriktirmemin sebepleri:

• Actus Portföy ve İstanbul Portföy firmalarının birleşmesi. Bu birleşme işlemi sonrası İstanbul Portföy işlemlerinin Global Menkul Değerler üzerinden yapılma ihtimali
• Global Yatırım Holding hisse geri alımlarının artabilme ihtimali
• Faizlerin düşmesi ile artan alım-satım hacim ihtimali

Sunulan üç ihtimal ile firmanın alım-satım komisyon gelirinin artacağını düşünmekteydim. İlave olarak

• Naturelgaz halka arzına ana yüklenici olarak Global Menkul Değerler'in görev alabilme ihtimali ile halka arz komisyonu elde edilebilecek olması
• Benzer halka açık aracı kurumlara göre iskontolu işlem görme durumu

Firmanın benzerlerine göre iskontolu işlem görmesi, yatırım yapmaya başladığım tarihte gayet normal karşılanması gerekli bir durumdur. Benzerlerine göre tek fiyat işlem yöntemi ile alım-satımı yapılabilen tek hisse olan Global Menkul Değerler, pozisyon alabilme veya boşaltabilme hususunda yaşattığı likidite sıkıntısı ile ilave iskontoyu hak etmektedir.

Bugün hisse fiyat grafiğinde geriye dönüp bakıldığında 'Vay be, ne yetenekliymişim. Ben bu işi çözdüm. Hadi şimdi başka hisseye.' demek kendimi kandırmak olur. Sebepler:

• Yatırım yaptığımda Global Menkul Değerler firması hisse senedinin (GLBMD) tek fiyat işlem yöntemi ile alım-satım yapılma durumundan çıkacağını BİLMİYORDUM.
• İstanbul Portföy'ün birleşme işlemi öncesi işlemlerini nereden yaptığını BİLMİYORDUM. SORMADIM DA. Belki zaten Global Menkul Değerler üzerinden tüm işlemlerini yapıyor.
• Pozisyon almam ve hisseden tamamen çıkmam arasında henüz HİÇBİR tahminimin gerçekleşip gerçekleşmediğini göremedim.

Düşündüğüm miktarın hepsini olmasa da, bir miktar yatırım yaptıktan sonra GLBMD hisse fiyatı uçtu gitti. İlk fiyat hareketine tek fiyat işlem yönteminden çıkmanın, likidite sıkıntısı iskontosunun azalması yolu ile, sebep olduğuna neredeyse eminim. 

Şimdi ben, bilmediğim-öngörmediğim bir sebepten ötürü para kazandığım bir yatırımıma nasıl yetenek diyebilirim. Diyebilirsiniz ki 'Yatırım yapma sebeplerin mantıklı'. Ben de size bu yorumunuzdan ötürü teşekkür ederim. Ama yaklaşımım mantıklı diye, ortaya çıkan sonuca etkisinin %100 veya bu durumda %51 olduğunu iddia etmek kendimi kandırmaya ve başka hisselerde de aynısını tekrarlayabileceğim düşüncesine beni itmiş olur.

BAL GİBİ PARA KAZANMAMIN SEBEBİ ŞANS.

Maalesef çoğu kişi bu gibi, aslında öngörmedikleri sebeplerden ötürü yükselen hisse senedi fiyatları sonrası kendilerini (bazen ben de) ve başkalarını kandırmaktadırlar. 'Ee herhalde yükselecekti.' veya kazanma olasılığını %100 olarak hissettiren 'olacak, gidecek' ile biten cümleler, geleceğin belirsizliği sis perdesinde bizi hüsrana uğratabilecektir. 

Son olarak, hiç ama hiçbir zaman geleceğe yönelik aldığımız kararların ortaya çıkaracağı sonuçlardan %100 emin olamayız. Şans faktörüne hayatınızda yer verin. Yoksa günü gelir olumsuz şans, geçmiş olumlu şanslarınızı yerlebir edecek şekilde, tokadı size bir güzel vurur.